Jan de Leeuw rijdt een rondje mee met de start-auto.
Jan de Leeuw, de kleine grote man
door Henri van Voorn
(dit artikel is eerst gepubliceerd in het Groningse blad "Sport in Stad" en
later in Draf&Rensport nr. 20 - 2020)
Ik noem hem altijd "de kleine grote man" van de drafsport. Jan de Leeuw was klein van stuk, maar groot vanwege alles wat hij voor de sport heeft gedaan. Hij begon onderaan de drafsportladder, maar klom op eigen kracht naar boven. Behalve trainer was hij een voortreffelijk organisator, promotor en vakbondsbestuurder.
Jan de Leeuw was een jaartje of 15 toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Jan was als slagersknecht aan het werk en verzorgde
ook de harddravers van zijn baas. Toen hij daarmee op de baan van Alkmaar was voerden de Duitsers een razzia uit. Jan, die
van joodse komaf is, wist als door een wonder te ontsnappen. Hij leende de rijderskleren van pikeur Van Twisk, stapte op
de sulky en reed zonder dat de Duitsers er erg in hadden de poort uit. Later zat hij ondergedoken bij de ouders van Annie, die
zijn vrouw zou worden.
Van hobby naar beroep
Na de oorlog begon Jan de Leeuw als eigenaar-trainer en combineerde dat met een bakkerswijk en een snackbar, die Annie
bestierde. Hij had zijn paarden ondergebracht in een onbewoonbaar verklaarde woning. Er stonden paarden in de kamer, de
slaapkamer en de bijkeuken. Jan maakte vooral naam met de volgens velen onhandelbare Witvoet. Jan kwam erachter dat bet
paard last van zijn mond had en loste dat euvel op door een natte lap om het bit te wikkelen. Het deed wonderen en Witvoet
won 17 koersen. Zo boekte Jan meer successen met afdankertjes. Hij won zoveel koersen, dat hij in 1967 in de gelegenheid
werd gesteld om beroepstrainer te worden.
Gaandeweg kreeg hij ook betere paarden en El Hadie was daar een van. Een paar jaar later had Jan zelfs een heuse Derby kandidaat. Dat was Korjak die in 1972 de Sweepstakes Hengsten in het stadpark won. Daarna sloeg het noodlot toe. Korjak kreeg
een zware blessure. Jan vertrouwde me later toe dat de Duitse dierenarts Plagemann zich meldde en dat hij Korjak wel een "frisch-
machtertje" kon geven zodat de Derby zege niet in gevaar zou komen. Jan weigerde en Korjak zou nooit meer lopen.
Piet Meyn en Speedy Volita
In de jaren zeventig veranderde het trainersleven van Jan de Leeuw ingrijpend. Op zekere dag stond Piet Meijn met zijn dochter
bij Jan op het erf. Meijn bleek een meer dan geslaagde zakenman uit Oostzaan te zijn, die voor de ontspanning een dravertje wilde
aanschaffen. Het zou het begin zijn van een stormachtige periode vol successen en teleurstellingen. Jan vertelde me later dat Piet Meijn bij meerdere trainers had gekeken, maar dat het er nergens zo opgeruimd en verzorgd uit zag als bij Jan aan de IJweg in
Hoofdddorp. Na een paar succesjes met Nederlandse paarden werd duidelijk dat Piet Meijn meer wilde. Dankzij een succesvolle
uitvinding van machines voor de pluimvee industrie hoefde hij niet op een paar centen te kijken. Jan de Leeuw ging naar Frankrijk
en kocht succesvolle dravers als Belito, Ardent III, Answer en Devin. Leuk vond Piet, maar hij wilde nog meer. In Amerika
stond Speedy Volita te koop en die wilde Meijn hebben. Jan de Leeuw zag als een berg tegen de vliegreis op, maar liet zich toch
overhalen om met zoon Cees naar Florida te gaan. Hij mocht Speedy Volita in de training rijden en belde daarna naar zijn Annie met de boodschap "ik heb een vliegtuig in plaats van een draver gevonden". Speedy Volita kwam in 1975 naar ons land en bleek
inderdaad een vliegtuig te zijn. Zij verloor dikwijls veel terrein aan de start, maar haalde die achterstand moeiteloos in. In binnen- en buiteland was zij een enorme sensatie. Jan de Leeuw liet na de eerste starts onder zijn hoede het stuurwerk over aan zoon Cees. Behalve goede dravers bezorgde Meijn Jan de Leeuw ook een nieuw stalgedeelte. Speciaal gebouwd voor de Meijn dravers en uitgerust in zijn grijs/groene stalkleuren. De ster van Jan de Leeuw rees tot grote hoogte, maar daar kwam medio 1976 abrupt een einde aan. Na een conflict kwam de imposante veewagen van Meijn in Hoofddorp het erf opgereden. De paarden werden ingeladen en
vertrokken naar Gerard Gommans. Jan zag met lede ogen aan hoe Speedy Volita van zege naar zege snelde en uiteindelijk in
guldens meer dan een miljoen won. Zelf pakte hij de draad weer op en had onder andere in Yorki Mendel en Peter Post succesvolle dravers. Peter Post had hij naar de succesvolle wielrenner vernoemd en Jan trok meerdere keren met zijn draver naar de
Rotterdamse Zesdaagse om de drafsport te promoten.
Nevenfuncties
Ook als bestuurslid van de VDRP, de beroepsvereniging voor draf- en rensport professionals, was Jan uiterst actief om de
sport te verbeteren. Toen er voor het 100-jarig bestaan van de Harddraverij- en Renvereniging Groningen een commissie
werd gevormd om de festiviteiten te organiseren heb ik als toenmalig penningmeester gezorgd dat Jan de Leeuw daar deel van uit maakte. Dat was voor somnuge mensen even slikken, een pikeur in hun midden, maar ook daar bewees de kleine grote man zijn enorme
waarde. Hij haalde een fors deel van het sponsorgeld binnen, was waardevol bij de organisatie van de kortebaandraverij op de
Vismarkt in Groningen en stond er op dat er ook iets voor de jeugd, de leerling pikeurs, werd gedaan. Dat leidde ertoe dat in 1986 het eerste Europees Kampioenschap voor leerling pikeurs werd verreden. Dat kampioenschap is nooit meer van de agenda verdwenen. Hugo Langeweg junior, Sven Schraal, Jellina op de Hoek, Danny en Micha Brouwer behaalden later die Europese titel, maar geen van allen wist dat Jan de Leeuw ooit aan de wieg stond van dit EK. Voor het 100-jarig bestaan kwam Jan met Annie aan zijn zijde talloze keren naar Groningen om te vergaderen en te overleggen. Dat was altijd plezierig op één avond na. Bij de verdeling
van de wat minder leuke klusjes sprak de getapte zakenman in ons midden: "Mij niet gezien, neem daar maar een jeugdigde voor". Er
viel een ijzige stilte, maar niemand nam het voor Jan op. Het is 35 jaar geleden gebeurd, maar ik baal er nog steeds van dat ook ik zweeg. Onze kleine grote man verdiende beter.
Nadat Jan het entrainement aan zijn zoon John had overgedaan begon hij met zijn
gezondheid te tobben. Hij overleed in 2011 op 86-jarige leeftijd.
(tot zover het artikel van Henri van Voorn)
Boven: De 38-jarige Jan de Leeuw (rechts) wint hier met zijn
"onhandelbare" ruin Witvoet op Duindigt in juni 1963.
Tweede wordt Yackie Moore met Nol Heskes.
Boven: Dit is Speedy Volita met Cees de Leeuw op Duindigt.
Jan de Leeuw kocht haar in 1975 als 3-jarige in de USA, voor rekening
van Piet Meyn. In haar eerste koersen in Europa reed Jan de merrie zelf,
maar later werd zoon Cees de vaste stuurman. Totdat ze naar
Gerard Gommans werd overgeplaatst.
Boven: Speedy Volita zegeviert hier met Cees de Leeuw in de
Eindhoven-prijs, op 23-5-1976, voor Florissant (nr.4),
Surveyor (nr.5) en Jonker Volann.
Boven: Jan de Leeuw, door Wim huybers in één beeld gevangen met
Martin Vergay (rechts) en Johan Oosting (midden).
In Memoriam Jan de Leeuw
(tekst: Douwe Frerichs, met goedkeuring van de redactie overgenomen
uit Draf&Rensport nr. 29 - 2011)
Jan de Leeuw is dood. De paardenman uit Hoofddorp overleed zaterdagmiddag
(16-07-2011) op 86-jarige leeftijd kalm, in het bijzijn van
zijn geliefden. De laatste jaren was Jan Jan niet meer. Hij leed
aan een zware vorm van de ziekte van Alzheimer, waardoor - treffend
verwoord op de rouwkaart - zijn wereld steeds kleiner was geworden.
Jan de Leeuw was jarenlang een icoon van de paardensport. Een prachtkerel
en voor zijn naasten een liefdevolle vader en echtgenoot.
"Prakkeseerder"
Jan de Leeuw was een trainer van het oude stempel. Op en top paardenman
en een ouderwetse 'prakkeseerder.' Zijn aan de IJweg gesitueerde
entrainement was decennialang een bolwerk in de Haarlemmermeer.
Begonnen in een onbewoonbaar verklaarde woning in Halfweg met matige
dravers, als eigenaar-trainer. Mooie verhalen over hoe paarden in
de keuken en bijkeuken waren gestald. Later betrok hij zijn fraaie
woonhuis en entrainement aan de IJweg en werd hij (samen met Jan
van Dooyeweerd) het boegbeeld voor de drafsport in de Haarlemmermeer.
Hij trainde zijn paarden in het Haarlemmermeerse Bos. De aimabele
De Leeuw trainde vele goede paarden, maar zijn carrière kende ook
de onvermijdelijke hoogte- en dieptepunten. Met Korjak won hij de
Sweepstakes, maar de gelofte haalde door een blessure de Derby niet.
Voor Piet Meijn kocht hij in Amerika Worthy Dean en Speedy Volita,
maar de grillige eigenaar besloot na enkele jaren de wondermerrie
bij Gerard Gommans in training te geven. Dat was bitter. El Hadie,
Habanera, Nathan Olivier en Peter Post waren de betere dravers in
de stal. Jan haalde Stephanie's Colt naar ons land, maar de hengst
kon de verwachtingen zowel op de baan als in de fokkerij niet inlossen.
Hij fokte talloze dravers die allemaal de achternaam Mendel kregen.
Agostinho en Yorki waren de besten. De Leeuw genoot op zijn eigen
ingetogen wijze ook van de successen van zijn zoons Cees en John.
Zijn ogen glommen toen Cees de Derby won met Elionora Oldeson. Ook
was hij bij de grote successen met Carisma Darby. Hij genoot toen
John het Kampioenschap van Nederland won met Guvo de Bloomerd. Een
vader die trots was op zijn kinderen, maar die ook het succes bij
zijn jongens liet. Jan de Leeuw was veel meer dan alleen trainer.
Jarenlang zette hij zich belangenloos in voor de PR van de sport.
Hij zag en begreep wat er moest gebeuren. Altijd kon een beroep
op hem worden gedaan om op welke gelegenheid dan ook een demonstratie
met een draver te geven. Met de in het oog springende schimmel Yorki
Mendel opende hij talloze wedkantoren. Jan de Leeuw hield van sport
met een voorliefde voor wielrennen. Bij de zesdaagse ontmoette hij
Peter Post, naar wie hij nog eens heel slim een paard vernoemde.
Hij keek af hoe reclame werd gemaakt voor de wielersport en trachtte
op zijn eigen manier initiatieven te ontplooien. Jan de Leeuw liet
zich niet weerhouden door passief NDR-bestuur. Hij was de man die
de drafsport wilde verkopen en daar slaagde hij glansrijk in. Zo
stond hij aan de basis van het draversbal, een jaarlijks gala. Jan
de Leeuw had een goed contact met zijn collega's. Ook nadat hij
zijn trainerspak in de wilgen had gehangen, was hij een graag geziene
gast op de koers. Het contact met het schrijvende gilde was altijd
goed. Ooit sprak hij me aan met de tip om bij de prognoses van de
koersen vooral alle paarden te bespreken. Omdat het niet leuk is
als je paard 'niet genoemd wordt.' Misschien toch wel een aardige
suggestie, zoals Jan wel meer rake oplossingen had om de sport op
een hoger plan te brengen. Want dat deed hem altijd zeer, de teloorgang
van zijn wereldje. Vrijdag neemt de drafsport afscheid van Jan de
Leeuw. Hij heeft een prachtig leven geleid. Onze condoleances gaan
uit naar zijn vrouw Annie en de verdere familie.
(tot zover het artikel van Douwe Frerichs)
Boven: Naast de "Meijn-paarden" was de kleine hengst El Hadie
een van de succesvolste dravers van Jan de Leeuw.
De hengst won o.a. de Toekomstprijs (3 jr.), de Prijs der 3-jarige Stayers,
Holland-België onderdeel 4-jarigen, Criterium der 5-jarigen
en de Matadorenprijs.
Boven: Jan de Leeuw is hier met de imposante Korjak
op weg naar de baan van Duindigt. Links loopt zoon Cees mee.
Boven: Korjak wint. Het paard had grote kwaliteiten,
won de Sweepstakes, maar kreeg vlak voor de Derby een blessure.
Boven: Jan met de succesvolle merrie Habanera.
Boven: Jan heeft op Duindigt gewonnen met de draver Peter Post.
Jan's broer begeleidt het paard.
Boven: Lime du Bois met Jan de Leeuw in actie op Hilversum in 1974.
Boven: Jan en John de Leeuw met
de draver Peter Post (?) in 1979.
Boven: Met gevoel voor PR poseert Jan de Leeuw hier met andere
sport-prominenten. Kees Verkerk, Jan Jansen en Willem van Haneghem
flankeren hem. De Leeuw heeft zijn linkerhand in het gips.
(begin jaren 80)
Boven: Legendarische dravermannen: v.l.n.r.
Jan van Dooyeweerd, Jan de Leeuw en Willem van Overeem.
Dooyeweerd heeft De Leeuw een speldje opgeprikt
als blijk van waardering voor zijn inzet
voor de (PR van de) sport.
Boven: Jan de Leeuw was een levensgenieter. Hier toont hij een
flesje dat hij heeft gekregen na de kortebaan in Heemskerk,
eind jaren 90.
filmbeelden
Gouden Zweep 1973 interview:
In de lange voorbeschouwing in Studio Sport voor de Gouden Zweep
van 1973 zien we interviews met Piet Strooper, Jan Wagenaar, Jan de Leeuw en tenslotte Jan van Dooyeweerd. Piet vertelt over de kansen van Henriette Signal, Jan Wagenaar over Flamingo Six en Grenadier, Jan de Leeuw over Ilina en Helios CH en Jan van Dooyeweerd over Eland. Tussendoor filmbeelden van Quicksilver S in de Gouden Zweep van 1962, van de valpartij in 1967 en van de Gouden Zweep van 1971 op Mereveld, waarin Eland (geschoren hals) na de laatste bocht For Ever (witte orenkap) voorbij gaat gevolgd door Henri Buitenzorg. Zij worden eerste en tweede. For Ever derde. Met hun voorspellingen zaten de trainers ernaast: de Gouden Zweep van 1973 zou worden gewonnen door outsider Jello (met Giel v.d. Togt), voor Gay Rodney.
Click op de camera 
Voor het levensverhaal van Speedy Volita, kijk in onze Hall of Fame of Click hier
|
